تحلیل ساختار فضایی جمعیت در شهر-منطقۀ مرکزی مازندران در دورۀ زمانی 1365-1390

Authors

  • مریم ولاشی کارشناس ارشد برنامه‌ریزی منطقه‌ای دانشکدة هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس
  • هاشم داداش پور دانشیار برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای دانشکدة هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس
Abstract:

در دهه‌های اخیر، بسیاری از شهرهای بزرگ در سراسر جهان از روندهای جمعیتی مختلف اعم از شهرنشینی، حومه‌نشینی، شهرگریزی و شهرنشینی مجدد تأثیر پذیرفته‌اند که به ایجاد تحولاتی در ساختار فضایی آن‌ها منجر شده است. تغییرات جمعیتی همواره تحت تأثیر نیروهای مرکزگرا و مرکزگریز در موارد مختلف یا به تقویت و تشدید الگوی فضایی تک‌‌مرکزی با مرکزی قدرتمند در منطقه منجر شده یا با توجه به الگوی فضایی چندمرکزی به‌صورت شکل‌گیری مراکز حومه‌ای در پیرامون مراکز شهری موجود، تبلور فضایی یافته است. هدف از این پژوهش، تحلیل ساختار فضایی توزیع جمعیت در شهر-منطقة مرکزی مازندران و درک تحولات آن در بازة زمانی 1365-1390 است. براین‌اساس، پژوهش حاضر از نظر ماهیت و هدف به‌ترتیب کاربردی و توصیفی-تحلیلی محسوب می‌شود. به‌منظور شناسایی ساختار فضایی جمعیت و ارزیابی چند مرکزیت مورفولوژیک، از ابزارهای تحلیلی نرم‌افزار GIS مانند میانگین نزدیک‌ترین فاصلة همسایگی، تحلیل لکه‌های داغ و مدل رتبه اندازه استفاده شده است. بررسی یافته‌های حاصل از بررسی شاخص‌های تمرکز نشان می‌دهد طی بازة زمانی 25 سال، روند تمرکز جمعیت همواره رو به افزایش بوده است. الگوی فضایی جمعیت به‌صورت کاهشی در دهستان‌های جنوبی و به‌صورت افزایشی در مراکز جمعیتی بزرگ‌تر و پراهمیت‌تر منطقه شناسایی شده است. نتایج بررسی شاخص‌های مورفولوژیک نشان می‌دهد طی دورة مذکور، شهرهای ساری، آمل، بابل و قائم‌شهر جایگاه خود را به‌عنوان مراکز اصلی منطقه حفظ کرده‌اند و عدم تسلط و برتری یک شهر و وجود چهار شهر تقریباً هم‌اندازه با سکونتگاه‌هایی در پیرامون آن‌ها گواهی بر شکل‌گیری ساختار چندمرکزی از جنبة مورفولوژیک آن است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تحلیل ریخت‌شناسانۀ ساختار فضایی توزیع جمعیت در منطقۀ کلان‌شهری تهران

ساختار فضایی آیین عملکرد فضایی مناطق است؛ به‌طورکلی اجزای سه‌گانة جمعیت، فعالیت و نواحی ساخته‌شده که از سه عامل مرکز شهر، شبکه‌های ارتباطی و زیرمراکز فعالیتی متأثر است، این ساختار را جایی بین تک‌مرکزی تا چندمرکزی قرار می‌دهد؛ از این‌رو، هدف اصلی این پژوهش تحلیل کمی توزیع جمعیت منطقة کلان‌شهری تهران براساس عوامل سه‌گانة فوق برای درک ساختار فضایی و الگوی فضایی حاکم بر آن است. روش تحقیق حاضر از نظ...

full text

تحلیل توزیع فضایی جمعیت در سلسله مراتب شهری استان گلستان (طی دوره زمانی 1365-1385)

 ماهیت و آهنگ تحولات جمعیتی در سال‌های اخیر در کشور موجب گردیده که اولاً رشد جمعیت شهری در مقاطع مختلف زمانی ناهماهنگ و ثانیاً توزیع رشد آن در استان‌های مختلف نسبت به شرایط استانی ناموزون و روند رشد فزاینده و سریع گردد. مطالعه شبکه شهری در پویش شهرنشینی، به دلیل روشن کردن بسیاری از مسائل، از جمله علل و چگونگی جابجایی نیروی کار و سرمایه در بین شهرها، تمرکز شدید در یک منطقه و رکود جمعیت در مناطق دی...

full text

تحلیل توزیع فضایی جمعیت در سلسله مراتب شهری استان گلستان (طی دوره زمانی 1365-1385)

ماهیت و آهنگ تحولات جمعیتی در سال های اخیر در کشور موجب گردیده که اولاً رشد جمعیت شهری در مقاطع مختلف زمانی ناهماهنگ و ثانیاً توزیع رشد آن در استان های مختلف نسبت به شرایط استانی ناموزون و روند رشد فزاینده و سریع گردد. مطالعه شبکه شهری در پویش شهرنشینی، به دلیل روشن کردن بسیاری از مسائل، از جمله علل و چگونگی جابجایی نیروی کار و سرمایه در بین شهرها، تمرکز شدید در یک منطقه و رکود جمعیت در مناطق دیگ...

full text

تحلیل فضایی-زمانی پراکنده‌رویی در منطقۀ ساحلی دریای خزر

با وجود استقرار بیش از نیمی از جمعیت جهان در نواحی ساحلی، این مناطق در مقابل بحران‌های طبیعی و انسانی ازقبیل نوسان سطح آب، فرسایش، آلودگی، بهره‌برداری فزاینده از منابع، افزایش شتابان جمعیت و گسترش اراضی ساخته‌شده جزو اکوسیستم‌های آسیب‌پذیر به شمار می‌روند. منطقۀ ساحلی دریای خزر در سه استان گیلان و مازندران و گلستان، در چند دهۀ اخیر به‌شدت در معرض بسیاری از این بحران‌های طبیعی و انسانی و به‌طور ...

full text

تحلیل فضایی و نظام سلسله مراتبی شهرهای استان مازندران در سرشماری‌های 95-1365

استقرار سکونتگاه‌های انسانی و چگونگی پراکنش آن در سطح سرزمین گویای توان ترکیبی منطقه خواهد بود. از سوی دیگر الگوی قرارگیری سکونتگاه‌های شهری و روستایی در بستر مناطق نسبت به یکدیگر می‌تواند بیانگر مفاهیم همگرایی و واگرایی سرزمینی باشد. این مفاهیم در کنار یکدیگر سازمان فضایی شهر‌ها را شکل داده و از سویی یاری دهنده درک الگوی سلسله مراتب این نقاط سکونتگاهی نیز خواهد بود. پژوهش حاضر با هدف ت...

full text

اثر بربرین در تنظیم آستروسیتهای Gfap+ ناحیه هیپوکمپ موشهای صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوتوسین

Background: Diabetes mellitus increases the risk of central nervous system (CNS) disorders such as stroke, seizures, dementia, and cognitive impairment. Berberine, a natural isoquinolne alkaloid, is reported to exhibit beneficial effect in various neurodegenerative and neuropsychiatric disorders. Moreover astrocytes are proving critical for normal CNS function, and alterations in their activity...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 5  issue 2

pages  199- 222

publication date 2017-06-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023